RESUME : L'approche touristique et territoriale de la valorisation de la mémoire militaire et de promotion des sites nécessite de définir un cadre spatial qui distingue à la fois le territoire de " production " (celui qui fait, qui organise, qui investit, qui mobilise ses prestataires et la population, le territoire institutionnel par excellence avec ses limites et ses politiques publiques) et le ou les territoire(s) de " communication " (la ou les destination(s) et ses portes d'entrées majeures, celui identifié par la clientèle visée, celui que l'on promeut). Ainsi, la valorisation des sites de la Grande Guerre dans nos régions du Nord et leur réappropriation même si elles partent d'initiatives locales, se doivent de s'inscrire dans un périmètre qui fait sens avec l'histoire et qui s'affranchit souvent des limites administratives et des frontières politiques comme en témoigne aisément le comportement du touriste. En ce sens, le soutien européen dans le cadre de projet INTERREG renforce ainsi l'approche transfrontalière incontournable et contribue à une mise en réseau des sites locaux plus pertinent encore. Nous tenterons de montrer à partir d'exemples et d'expériences en cours, comment ces dimensions territoriales et ces échelles de promotion doivent s'articuler nécessairement pour contribuer à un développement cohérent autour d'une offre adaptée, qualifiée, viable et complémentaire. Ainsi, l'offre touristique locale organisée peut contribuer à une offre de mémoire partagée européenne à l'échelle de cette région du front occidental.

ABSTRACT : COMMEMORATIVE TOURISM AND TOURIST AREAS, FROM THE CROSS-BORDER TO THE LOCAL PERSPECTIVE. The joint approach, from a tourism and regional perspective, towards enhancing and showcasing military memories and promoting sites makes it necessary to define a spatial framework providing a setting for the area of "production" (those who do, organise, invest, and mobilise their service providers and the population, a perfect example of the institutional area with its geographical limits and its public policies) and the area(s) of communication (the destination(s) and its main entrance(s), the one identified by the targeted clientele, the one who promotes it). The process of showcasing the First World War sites in our Northern areas and ensuring new "ownership" even if they are based on local initiatives, must sit comfortably in a context displaying empathy with history and that often rids itself of the administrative limits and political borders as is clearly borne out by the attitude of tourists. In this sense, the European support within the framework of the Interreg project thus reinforces the essential cross-border approach and contributes to building an even more relevant network of local sites. We will endeavour to demonstrate by using examples and drawing on experiments currently underway, how these territorial dimensions and these scales of promotion necessarily work together in order to contribute to consistent development focusing on an offering that is tailored, legitimate, viable and complementary. The local organised tourist offering can contribute to a shared European remembrance offering on the scale of this region on the Western front.

OVERZICHT : OORLOGSTOERISME EN TOERISTISCHE GEBIEDEN, VAN GRENSOVERSCHRIJDEND TOT LOKAAL. Voor de toeristische en territoriale benadering om het militaire geheugen op te waarderen en de sites te promoten, moet een ruimtelijk kader worden omschreven dat een onderscheid maakt tussen, enerzijds, het "productiegrondgebied" (het gebied dat organiseert en investeert en de dienstverleners en bevolking mobiliseert - het institutionele grondgebied bij uitstek, met zijn grenzen en verschillende openbare beleidsinitiatieven) en, anderzijds het/de "communicatiegebied(en) (de bestemming(en) en belangrijkste toegangsdeuren daarvan, het door de beoogde klantenkring geïdentificeerde gebied, het gebied dat we promoten). De valorisatie van de sites van de Eerste Wereldoorlog in onze regio Nord en de herinbezitneming ervan, ook al gaan ze van verschillende lokale initiatieven uit, moeten kaderen in een perimeter die aansluit bij de geschiedenis en zich loskoppelt van de administratieve beperkingen en politieke grenslijnen, zoals duidelijk blijkt uit het gedrag van de toerist. In die zin versterkt de Europese steun in het kader van het Interreg-project de onvermijdelijke grensoverschrijdende benadering en draagt hij ertoe bij dat de lokale sites op een nog pertinentere manier in een netwerk worden verenigd. We proberen aan de hand van voorbeelden en lopende experimenten aan te tonen hoe deze territoriale dimensies en promotieschalen noodzakelijkerwijze moeten worden aangewend om bij te dragen tot een coherente ontwikkeling rondom een aangepast, geschikt, leefbaar en aanvullend aanbod. Op die manier kan het lokale toeristische aanbod bijdragen tot een gedeeld Europees herdenkingsaanbod op de schaal van deze regio van het westelijke front.